Sanayileşmekte olan Türkiye’de ortaya çıkan
sanayi atıklarının türleri, gelişmiş ülkelerdekilerden farklı değildir. Sanayi atıklarının
miktar ve dağılımlarını belirlemek ve bu atıklardan ortaya çıkan çevre sorunlarını
incelemek amacıyla Devlet İstatistik Enstitüsü (DIE), çeşitli yerel yönetimler ve sanayi kuruluşları
(Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği-TOBB, İstanbul ve Kocaeli Sanayi Odaları) 1991-95 yılları arasında
sanayi kökenli atıkların envanterlerinin hazırlanması için çalışmalar başlatmışlardır.
Türkiye’de DIE tarafından 1994, 1995,1996 ve 1997 yıllarında yapılan imalat sanayisi atık envanterler
yararlanılarak, Türkiye geneli için atıkların üretildikleri sektörlere
ve türlerine göre dağılımı ve bertaraf edilen miktarlarla ilgili ver değerlendirildiğinde aşağıdaki
sonuçlara varılmaktadır:
· Türkiye’de
imalat sanayisi tarafından yılda 13 milyon tonun üzerinde atık üretilmektedir.
· Bu
miktarın yaklaşık % 57’si bertaraf edilmektedir. Bertaraf edilen atıkların yaklaşık
%30’u belediye çöplüklerinde, % 70 ise düzensiz ve denetimsiz olarak uzaklaştırılmaktadır.
Böylece yılda beş milyon ton dolayında sanayi atığı çevre ve insan sağlığına
uygun olmadan alıcı ortama bırakılmakta ve önemli bir sorun oluşturmaktadır. (Yücel ve
ark., 2006)
Metal, kimya ve gıda sanayileri sanayi atıklarının
oluşmasında başı çeken sektörlerdir.
Türkiye’de sürdürülebilir kalkınma üzerinde gıda
sanayiinde etkisi önemli düzeydedir. Bu sektörden kaynaklanan atıkların ancak % 20’si bertaraf edilebilmektedir.
Bu aşamada da alışılagelmiş yöntemler kullanılmaktadır. incelendiğinde gıda sanayinde
pek çok katı ve sıvı atık ortaya çıkmaktadır. Gıda işleme operasyonlarından çıkan
sıvı atıklar biyolojik oksijen gereksinimine (BOD) göre düşük BOD (genellikle <5000 ppm) ve yüksek
BOD (genellikle >20 000 ppm) içerikli olanlar diye iki sınıfa ayrılabilirken, katı atıklar ise
sıvı atıklarda olduğu gibi hammaddeye ve işleme koşullarına bağlı olarak karbonhidrat,
protein yağ ve diğer bileşenleri taşımaktadır.
Gıda sanayi atıklarının değerlendirilmesi
düşünüldüğünde atıkların kompozisyonu (karbonhidrat, protein, yağ gibi), toksik bileşenlerin
varlığı (ağır metaller, herbisit ve insektisitler gibi), atığın bulunabilirliği,
dönüştürülebilirliği, fiyatı, üretilen ürünlerin kullanımı,rekabet durumu, yatırım masrafı,
sosyo-ekonomik ilişkiler mutlaka göz önüne alınmak durumundadır. (Yücel ve ark., 2006)
Tarıma dayalı endüstri dalları arasında
gıda sanayi atıkları;
- Meyve ve sebzeler, yumru kökler
- Şeker, nişasta ve şekerlemeler
- Tahıllar ve yağlı tohumlar
- Destile içkiler, biracılık ve şarapçılık
- Et, tavuk, yumurta
- Balık ve deniz ürünleri
- Süt ve sütçülük ürünleri olarak kullanılan
hammaddeye göre gruplandırılabilir.
